Benodigdheden voor het zelf kweken van komkommer
Voor het kweken zijn een aantal dingen echt noodzakelijk. Hieronder een kleine lijst van echte must haves voor het zelf kweken van komkommers:
- - Zaaipotjes (9 x 9 centimeter)
- - Stekgrond
- - Zonnige vensterbank of kas
- - Stokken voor het ondersteunen van de jonge planten
- - Gieter of tuinslang
Niet per se noodzakelijk, wel handig om te hebben voor het kweken van komkommers (dit is ook afhankelijk of de komkommer als klimmer of kruiper gehouden wordt):
- - Draad of gaas om de plant tegenaan te laten klimmen
- - Touw om de plant aan op te binden
Komkommer kweken in 5 stappen
Komkommers kunnen makkelijk en snel gekweekt worden. Hieronder staan 5 stappen om komkommer te kweken:
- Koop een plant in de winkel, plant deze na 15 mei in de volle grond en verzorg deze volgens de aanwijzingen op het label of kies voor het zaaien van de komkommer
- Zoek de juiste komkommerzaden die passen bij de tuin. Zaai de zaden in het vroege voorjaar potjes van 9 x 9 en gebruik stekgrond
- Plant de jonge zaailingen op de juiste standplaats en kies of deze als klimmer of kruiper mag groeien
- Verzorg de komkommer volgens aanwijzingen
- Oogst de komkommers
Komkommer zaaien, ontkiemen en verspenen
Komkommer zaden worden in april – half mei binnenshuis gezaaid. Voor het
zaaien wordt gebruik gemaakt van stekgrond en potjes. Voor het ontkiemen hebben de zaden voldoende warmte nodig. De grond mag ook niet te nat zijn, om te voorkomen dat de zaden rotten. Het ontkiemen van de zaden kan 1 – 2 weken duren, afhankelijk van de temperatuur en de verzorging. Om de wortels optimaal te laten groeien is een potje van 9 x 9 centimeter de ideale keuze. In plaats van stekgrond kan ook gebruik gemaakt worden van gewone potgrond gemengd met ¼ grof zand om de grond luchtiger te maken. De zaden worden afgedekt met 0,5 centimeter aarde. Zorg ervoor dat de grond licht vochtig is, maar zeker niet te nat. Als dat het geval is, zullen de zaden rotten. Wanneer de zaailingen groot genoeg zijn (2 echte bladeren hebben) kunnen deze buiten in de volle grond geplaatst worden. Let er wel op dat dit gebeurd na 15 mei, aangezien tot IJsheiligen de kans op nachtvorst aanwezig is en komkommer slecht tegen vorst kan.
Planten in volle grond (standplaats)
Jonge zaailingen mogen na 15 mei in de volle grond geplant worden. Houd er wel rekening mee dat het beter is als de plant al 2 echte bladeren heeft. Voor het planten in de volle grond moet de juiste standplaats gekozen worden. Komkommers houden van warmte en weinig regen. Kies bij voorkeur voor een platte bak of een kas. Indien dit er niet is, dan is een plek onder een afdak ook een goede keuze. De zaailingen kunnen eventueel ook in een grote bak of pot geplant worden. Zorg er dan wel voor dat de plant regelmatig mest krijgt, aangezien de voedingsstoffen in een bak of pot snel verbruikt zullen zijn.
Verzorging van de komkommerplant
Als de komkommer eenmaal in de volle grond geplant is moet deze de eerste tijd goed bijgehouden worden. Net als
tomaten zaden moeten komkommers namelijk gediefd en getopt worden, zodat deze optimaal kunnen groeien. Komkommers hebben niet alleen veel water nodig om goed te kunnen groeien, maar ook mest. Voor het planten de grond bemesten, eventueel in combinatie met wat patentkali. Verwijder dode en zieke bladeren en plantdelen direct om verdere besmetting te voorkomen.
Helaas is komkommer nogal gevoelig voor allerlei ziekten en plagen, hierop moet gelet worden. Door de plant regelmatig te controleren kan voorkomen worden dat de plant vroegtijdig afsterft.
Komkommers hebben warmte nodig en daarom is een kas de beste optie. De planten worden tot een hoogte van 2 meter opgebonden en dan horizontaal gebonden. Tot deze hoogte worden alle lage stengels en vrouwelijke bloemen verwijdert. Door de plant te dieven zal de plant alle energie stoppen in het maken van een stevige stengel waaraan later veel en stevige vruchten kunnen groeien.
Zijscheuten vanaf 1 meter hoogte die langs de hoofdstengel groeien mogen blijven. Dat geldt ook voor de zijscheuten van de twee zijassen aan de bovenkant. De zijscheuten moeten getopt worden zodra deze 1 tot 2 vruchten dragen. De ideale plantafstand is 80 – 100 cm.
De komkommer dieven en snoeien: wat is het en hoe moet het?
De komkommer zal al vroeg bloemen geven. Deze moeten echter verwijdert worden, evenals alle zijscheuten tot minimaal 1 meter hoogte. De plant moet eerst een stevige hoofdstengel vormen. Zijscheuten die gevormd worden vanaf 1 meter hoogte moeten vervolgens gediefd worden om te voorkomen dat de plant te bossig wordt.
Wanneer de plant niet gediefd wordt (kleine takjes die uit de oksel van de zijscheuten groeien) dan zal de plant woekeren wat ten koste zal gaan van de vruchtvorming. Ook moeten de vruchten met 20 cm geoogst worden om te voorkomen dat de plant alle energie gaat stoppen in het maken van zaden. Bovendien worden grotere vruchten ook sneller bitter.
Komkommer kweken door opbinden
De beste manier om een komkommer te kweken is door deze op te binden. Door de plant op te binden kan deze ongehinderd groeien en wordt deze optimaal ondersteund. Voor het opbinden wordt gebruik gemaakt van speciaal gaas, waar de plant zich aan vast kan hechten. Als de plant jong is zal deze handmatig geholpen moeten worden bij het klimmen. Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van plantenclips. Een stokje wanneer de plant nog jong is helpt eveneens. Het dieven en snoeien moet al vroeg gedaan worden, zodat de plant de kans krijgt om eerst goed te klimmen en sterk te worden.
De komkommers oogsten en bewaren
De ideale lengte van een te oogsten komkommer is een beetje afhankelijk van het ras. Normale komkommers worden geoogst als deze 20 cm groot zijn. Als ze langer worden, zullen de vruchten niet alleen bitter worden, maar is de kans ook groot dat zich zaden vormen. Voor de plant is dat het teken dat alle energie in het vormen van zaden gestopt moet worden. Door regelmatig te oogsten zal de plant juist meer bloemen en vruchten geven. Verse komkommers zijn ongeveer 2 – 3 dagen te bewaren. Bewaar verse komkommers uit eigen tuin op een donkere en koele plek (niet in de koelkast).
Komkommer kweken in de pot, kas, (platte) bak, moestuin of op het balkon
Komkommers kunnen niet alleen in de volle grond gekweekt worden, maar ook in een pot, kas, bak, moestuin of op het balkon. Voor welke teelt gekozen wordt is afhankelijk van het ras en de eigen voorkeur.
Potten
Komkommers kunnen in potten geteeld worden als er op een aantal punten gelet wordt. Voor het telen worden potten gekozen met een minimale doorsnee van 40 cm. Deze grootte heeft een plant echt nodig om goed te kunnen groeien. In een pot moet vaker bemest worden, aangezien de grond snel uitgeput kan raken. Daarnaast moet goed gelet worden op het vocht: potgrond droogt nog sneller uit dan gewone grond en komkommer heeft minimaal een halve gieter water per dag nodig, afhankelijk van de temperatuur.
Bak
Behalve in een pot kan komkommer ook in een bak gekweekt worden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een metselbak. Hierin heeft 1 komkommerplant voldoende ruimte om te groeien. Om te plant te laten klimmen kan gebruik gemaakt worden van gaas of stokken waar de plant tegenop kan groeien. Net als bij het kweken in potten geldt voor de teelt in bakken ook dat geregeld bemest moet worden. Houd ook hier de waterhuishouding op peil, zodat de plant niet droog komt te staan.
Kas
De ideale manier om komkommer te kweken is een kas. In een kas is de komkommer beschermd en ligt de temperatuur meestal iets hoger dan in de open lucht. Daarnaast wordt voorkomen dat mest uit de grond spoelt bij teveel regen en kan alles optimaal bijgehouden worden (mest, water, snoeien enz). In een kas kunnen komkommers ook net iets langer vruchten dragen vanwege de hogere temperatuur.
Moestuin (buiten)
In een moestuin kan komkommer eveneens gekweekt worden, al moet op een aantal zaken gelet worden. Alhoewel komkommer veel water nodig heeft mag deze niet verzuipen. De grond moet luchtig zijn en de plant moet beschermd worden tegen te veel water op bladeren en stengels. Daarnaast moet goed overwogen worden of de plant mag klimmen (zo ja, is hier ruimte en materiaal voor) of dat deze moet kruipen. Bij een kruipende plant moet erop gelet worden dat de stengels en zijscheuten niet constant op de natte grond liggen.
Op het balkon
Net als de kas kan het balkon de ideale manier zijn om komkommer te telen. Op een balkon staat de plant namelijk meer beschut als in een moestuin. Voor de teelt van komkommer op een balkon kan een pot of een bak genomen worden. Zorg voor voldoende bemesting en geef regelmatig en vooral voldoende water. Opbinden op een balkon is een must om daarmee ruimte te besparen. Gebruik voor het opbinden stokken of bevestig gaas tegen de balkonmuur.
Platte bak
Een platte bak voor het kweken van komkommer is een goed alternatief voor een kas. De grond wordt goed warm gehouden en onder het glas ligt de temperatuur een stuk hoger dan in de open lucht. Dit maakt het telen van komkommers een stuk makkelijker. Naar behoefte kan het glas open of dicht gehouden worden. Voor telen in platte bak wordt de komkommer niet opgebonden maar als kruipende plant geteeld.
Veel voorkomende problemen bij het kweken van de komkommerplant (ziektes)
Komkommers zijn bijzonder gevoelige gewassen die snel ziek kunnen worden. Veel voorkomende ziekten en plagen zijn onder andere meeldauw, spint, luizen, witte vlieg en trips. Daarnaast kunnen de planten ook aangetast worden door bont en verwelkingsziekte (dit is een schimmelziekte).
Jonge planten uit tuincentra worden vaak geënt om bepaalde ziekten die in de grond voorkomen uit te kunnen sluiten, dan wel te kunnen beperken. Niet alle ziekten en plagen kunnen voorkomen worden, maar een uitgewogen balans in water en mest geven kan de kans op ziekten verkleinen. Daarnaast is het van groot belang om de planten geregeld te controleren en direct met een behandeling te starten zodra bijvoorbeeld luizen waargenomen worden.
Is het zelf kweken van komkommer gevaarlijk (giftig)?
Na het geval waarbij een oudere man het leven liet na het eten van courgette, een aantal jaren geleden in Duitsland, zijn mensen ietwat terughoudender geworden met het telen van gewassen uit de komkommerfamilie. Dit is echter niet nodig als rekening gehouden wordt met een aantal dingen. Zo mogen sierpompoenen en kalebassen niet in de buurt van komkommers gekweekt worden. Hierdoor zou namelijk kruisbestuiving plaats kunnen vinden waardoor komkommers en bijvoorbeeld courgettes bitter en daarmee giftig worden. Doorgaans gebeurt dit zelden en is het raadzaam om een komkommer niet te eten als deze een extreem bittere smaak heeft. Alhoewel de bittere smaak niet per se iets te maken moet hebben met de giftige stof cucurbitacines. Stress en te weinig water zorgt namelijk eveneens voor bittere vruchten.
Combinatieteelt: komkommer, tomaat en courgette
Lang niet alle groenten kunnen probleemloos met elkaar geteeld worden. Dit heeft te maken met het feit dat de planten zowel bovengronds als ondergronds een slechte invloed op elkaar kunnen hebben. Bij het indelen van de moestuin moet hier dus rekening mee gehouden worden. Er zijn op het net talloze lijsten te vinden van planten die wel en niet naast elkaar geplant kunnen worden. Wordt gekeken naar de combinatieteelt van komkommer, tomaat en
courgette zaden dan kan gesteld worden dat de komkommer een slechte buur is van tomaat en courgette. Tomaat en courgette zijn geen probleem voor elkaar, maar bij een combinatie van alle drie moet rekening gehouden worden met een goede afstand onderling.
Hoe hoog wordt de komkommer?
Hoe hoog een komkommer wordt hangt af van een aantal zaken. Ten eerste is de hoogte afhankelijk van het gekozen ras. Daarnaast is de uiteindelijke hoogte ook afhankelijk van de teeltwijze. In een pot of bak wordt een plant ongeveer 150 cm hoog, terwijl dit in de kas veel hoger kan zijn. De verzorging van de planten speelt natuurlijk ook een rol bij de hoogte die de plant uiteindelijk kan bereiken. Gemiddeld genomen wordt een komkommer echter 2 meter. Dit heeft ook te maken met het feit dat de plant tot deze hoogte wordt opgebonden en vervolgens getopt, zodat deze zijscheuten maakt.
Komkommer kweken uit komkommer, kan dat?
Het is mogelijk om komkommer uit komkommer te kweken als niet gekozen is voor
F1 zaden. F1 zaden vormen namelijk zaadloze vruchten. Bij de teelt met normale zaden kunnen de komkommers wel zaden vormen. Hiervoor worden vruchten aan de plant gelaten. Deze zullen uiteindelijk zeer lang worden en binnenin zaden vormen. Zodra de steel van de vruchten geel begint te worden kunnen de (vaak al overrijpe) komkommers geoogst worden. De vruchten opensnijden en vervolgens de zaden uit het vruchtvlees halen. Afspoelen in een zeefje onder de koude kraan en nog een tijd laten drogen op een stuk keukenpapier.
Komkommer liggend kweken
Voor het liggend kweken van komkommer moet rekening gehouden worden met een aantal zaken. Doordat de planten op de grond liggen kunnen deze sneller rotten als de grond langdurig nat is. Ook vruchten kunnen op die manier sneller rotten. Voor de liggende teelt moeten de planten ook gesnoeid en getopt worden. Daarnaast is het goed om rekening te houden met het feit dat het gewas rondom voldoende licht moet krijgen. De bloemen moeten bovendien voor bijen en vlinders goed bereikbaar zijn om vruchtvorming te garanderen.
Uitleg soorten komkommers kweken
Zoals eerder aangegeven bestaan er tientallen soorten komkommers. Deze variëren vooral in lengte, vorm en kleur. Elke soort vraagt om een bepaalde teeltwijze die hieronder in het kort beschreven wordt.
Komkommer lemon apple
De Cucumis sativus lemon valt op door de bijzondere vorm en kleur: de komkommer is rond als een appel en geel van kleur. De vrucht is wit en rijpt naar geel met zwarte stekels aan de buitenkant die makkelijk loslaten. De smaak is zacht en vooral fris. De plant heeft warmte nodig en kan het beste in een kas gekweekt worden. Zaaien onder glas vanaf half april – half mei bij een temperatuur van 20 – 25 °C. Wordt 30 cm hoog. Vruchten zijn 5 -8 centimeter groot.
Citroen komkommer
De perfecte komkommer om in de volle grond te kweken. De citroen komkommer is rond en geel net als een citroen. Citroen komkommer smaakt iets frisser en een tikkeltje zuurder dan normale komkommer. De plant moet in de volle grond geplant worden om bestoven te kunnen worden. De zaden vanaf april – half mei zaaien onder glas en na IJsheiligen in de volle grond planten. Zorg voor een plekje tegen een klimrek aan, waar het ook een beetje waait om ziekten te voorkomen.
Chinese komkommer
Chinese komkommer staat ook wel bekend als Chinese slang. De vruchten zijn circa 40 cm lang en hebben lichte stekels. Deze komkommersoort kan niet alleen in de kas, maar ook in de platte bak en de volle grond geteeld worden. Net als de meeste soorten wordt deze soort in april – half mei onder glas gezaaid. Vanaf half mei kan de Chinese komkommer ook in de volle grond gezaaid worden.
Gele komkommer
Gele komkommer, meer bekend als gele tros komkommer, valt op door de citroengele kleur. De komkommer is iets korter en dikker dan de gewone groene komkommer. Deze komkommer is een koude grond komkommer die het goed doet in de volle grond, in de kas zal deze minder goed groeien. Eindes kunnen bitter worden als er niet voldoende water gegeven wordt. Kies voor zeer voedzame grond die goed doorlatend is en een beschutte en zonnige plek.
Mini komkommer
Uit
mini komkommers zaden komen vruchten van 10 – 15 cm die qua smaak perfect lijken op de grote variant. De zeer snel groeiende klimplant kan zowel in de volle grond (moestuin) als in een kas gekweekt worden. Omdat de plant snel groeit moet er extra veel tijd gestoken worden in het onderhoud. De planten zaaien onder glas in april tot half mei en niet buiten zetten voor 15 mei. Vanaf zaaien tot rijpen van de eerste vruchten ligt vaak maar 5 weken.
Komkommer marketmore
Dit is een
biologisch geteelde komkommersoort die prima in de volle grond geteeld kan worden als aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. De vruchten zijn stekelig, donkergroen en worden ongeveer 20 cm lang. De plant kan buiten in de volle grond gezet worden. Kies voor een zonnige en beschutte plek, met voldoende ruimte om volop te kunnen klimmen. Het gewas is resistent tegen bepaalde ziekten waaronder mosaic virus, meeldauw en schurft.
Mexicaanse komkommer
De Mexicaanse komkommer, Zehneria scabra, staat ook wel bekend als muiskomkommer of cucamelon. Het is een kleine minikomkommmer die aan de buitenkant veel weg heeft van een mini meloen. De smaak is echter duidelijk een komkommer. Mexicaanse komkommer wordt vooral als garnering gebruikt, maar kan ook ingemaakt worden. Zaaien vanaf april – half mei onder glas en na half mei buiten planten. De plant wordt ongeveer 100 cm hoog.
Meloen komkommer
Meloenkomkommer, Flexuosus groep, is een op komkommer lijkende vrucht die lichtgroen is en donkergroene strepen heeft. De 15 cm lange vrucht heeft een stevige en frisse smaak die veel lijkt op de smaak van een meloen. Alhoewel het uiterlijk in alles op een komkommer lijkt is de vrucht feitelijk een meloen. Zaaien vanaf eind maart – eind mei. Planten in volle grond is mogelijk, in een kas is de oogst echter een stuk groter.
Olijf komkommer
De olijfkomkommer staat ook wel bekend als incakomkommer, oeraugurkje of Mexicaans augurkje. De klimplant valt direct op door de bladeren die veel weg hebben van esdoornblaadjes. De gele bloemen ruiken heerlijk. De vruchten worden geoogst als deze 3 – 5 cm groot zijn. Vruchten kunnen rauw gegeten worden of ingemaakt. De planten worden 4 – 5 meter en doen het ook goed bij lagere temperaturen en ietwat vochtig weer.
Snack komkommer
Redelijk nieuw op de markt is de
snack komkommer, ook wel bekend als minikomkommer of Iznik F1 komkommer. De komkommer dankt zijn naam aan de geringe lengte van maximaal 10 cm, waardoor deze uitermate geschikt is om tussendoor uit het vuistje te eten. Kan met schil en al gegeten worden. Plant wordt bij voorkeur in een pot op een beschutte plek of in een kas gekweekt. Vruchten groeien in trossen van 3 -4, waardoor de planten een rijke oogst garanderen. Bloemen hebben geen bestuiving nodig. Er zijn geen zaden in de vruchten.
Handige tips en weetjes
Komkommers zijn niet de meest makkelijke planten, maar als de verzorging goed gebeurd, dan kan genoten worden van een rijke oogst. Afhankelijk van de soort kan gekozen worden uit verschillende manieren van kweken waaronder in pot of bak, platte bak, kas of moestuin. Er zijn talloze soorten die variëren van 3 – 30 cm. Naast lengte zijn er ook verschillen in de smaak: van fris zuurachtig tot meloenzoet. Er is dus eigenlijk voor iedereen een geschikte komkommersoort te vinden.
Hieronder staan nog enkele tips voor het kweken van komkommers:
- - Komkommers moeten getopt en gediefd worden
- - Mannelijke bloemen geven geen vruchten, maar zijn nodig voor de bestuiving
- - Komkommer mag niet uitdrogen, maar zeker ook niet te nat staan
- - Komkommer houdt van zonnige en beschutte plek
- - Klimmend of liggend te telen
- - In plaats van een kas kan een afdakje gebouwd worden (bijvoorbeeld van plexiglas) waar de komkommer beschut staat
Handige filmpjes op youtube over het kweken van komkommers
